آشنایی با استاندارد کد گذاری رنگ کابل بر اساس IEC BS
معمولا برای راحتی شناسایی فازهای یک سیستم قدرت، آنها را با رنگهای مختلفی مشخص میکنند. این کار مزایای زیادی دارد. به عنوان مثال هنگام تقسیم بار بین فازها اگر رنگ فازها متمایز نباشد، شناسایی فازها را برای تقسیم بار دشوار خواهد ساخت. از طرفی پیدا کردن طریقهی صحیح اتصال فازها به یک موتور القایی را بدون نیاز به آزمایش امکان پذیر میسازد.
کلیک کنید فیلم آموزشی فارسی طراحی سایز کابل
معتبرترین استانداردی که برای این کار وجود دارد استاندارد IEC 60446 است
طبق استاندارد آیایسی، استفاده از این رنگ بندی در موارد زیر توصیه شده است:
در رنگ روکش کابلها (cables)
در سیمهای داخلی کابلهای چند سیمه (cores)
در باسبارها یا همان شینههای مسی (busbars)
در سایروسایل الکتریکی و عایقبندیها
طبق استاندارد IEC استفاده از رنگهای زیر برای شناسایی فازها مجاز دانسته شده است:
سیاه
قهوهای
قرمز
نارنجی
زرد
سبز
آبی
بنفش
خاکستری
سفید
صورتی
فیروزهای
البته استفاده از رنگهای سبز و زرد به صورت جداگانه، تنها زمانی مجاز دانسته شده است که این رنگها باعث سردرگمی برای تشخصیص سیم زمین (که معمولا به رنگ زرد و با نوار سبز کشیده میشود) نشوند.
ترکیب این رنگها نیز مجاز دانسته شده است ولی رنگهای سبز و زرد نباید در هیچکدام از این ترکیبات استفاده شوند مگر برای سیستم حفاظتی.
کاربرد رنگها
سیم نوترال یا نول: اگر مداری شامل نقطهی نوترال یا نول باشد، آنگاه هادی آن باید با رنگ آبی مشخص شود (ترجیها آبی روشن). و رنگ آبی روشن نباید برای هیچ یک از هادیهای دیگر استفاده گردد.
سیم سیستم ارت(زمین)
ترکیب رنگهای زرد/سبز همواره و به صورت گسترده برای شناسایی هادی محافظتی به کار میرود. همهی قسمتهایِ هادیِ محافظتی که طولی حداقل معادل 15mm داشته باشد، باید توسط این دو رنگ به گونهای مشخص شود که یک رنگ بین 30% تا 70% سطح هادی را در بر گیرد و رنگ دیگر بقیهی آن را.
سیم PEN : هادی PEN هادیای است که شامل دو هادی PE (زمین محافظتی) [Protective Earth] و N (نول) میباشد. معمولا این هادی در مسافت بین پستها تا خانههای مسکونی استفاده میشود که در آنجا هادیهای PE و N آن از هم جدا میشوند. در انگلستان این سیستم را به نام Protective multiple earthing ) PME) نیز میشناسند، که علت اتصال مکرر هادی نوترال/زمین به زمین واقعی است که خطر قطعی نوترال را کاهش میدهد. همین سیستم در استرالیا به نام multiple earthed neutral) MEN) شناخته میشود.
هادیهای PEN عایقدار، یا باید با رنگهای زرد/سبز در امتداد آنها به همراه علامتهای آبی در دو انتها مشخص شوند، یا باید طول آنها را با آبی روشن مشخص نمود و در دو انتها از مارکهایزرد/سبز استفاده نمود.
امریکا، کانادا و ژاپن: در این سه کشور در استاندارد IEC اجازهی استفاده از رنگهای دیگری در پی نویسهای داده شده است.
رنگ خاکستری یا سفید برای سیم نول (به جای آبی کمرنگ)
سبز برای هادی محافظتی (به جای زرد-سبز)
انگلستان: طبق استاندارد بریتانیایی BS 7671 استفاده از استاندارد IEC 60446 در سال 2001 کنار گذاشته شده است.
تغییرات آن به این صورت است که علاوه بر استاندارد IEC، میتوان از رنگ خاکستری برای مشخص کردن فازها استفاده کرد که به علت گستردگی استفاده از این استاندارد در اروپا انتظار میرود در ورژن آیندهی IEC 60446 این مورد نیز گنجانده شود.
شماره گذاری
اگر هادیها علاوه بر رنگ با شماره نیز مشخص میشوند، این شمارهها باید توسط ارقام عربی نوشته شوند. زیر شمارههای 6 و 9 حتما باید خطی کشیده شده باشد که با هم اشتباه نشوند. در ضمن هادیهای زرد-سبز هرگز شماره گذاری نمیشوند.
توجه داشته باشید که در عمل ممکن است با سیستمهایی روبهرو شویم که از هیچ استانداردی پیروی نمیکنند یا حتی ممکن است در یک سیستم استفاده از چندین استاندارد مختلف مشاهده شود.
برای آشنایی با استانداردهای کشورهای مختلف به جدول توجه کنید:
L1 | L2 | L3 | Neutral | Ground/PE | |
روش معمول در امریکا | سیاه | قرمز | آبی | سفید یاخاکستری | سبز، سبز/زردراهراه، یا یک سیم لختمسی |
روش دوم امریکایی | قهوهای | نارنجی (اتصال مثلث)، بنفش(اتصال ستاره) | زرد | خاکستری یا سفید | سبز |
روش قانونی در کانادا | قرمز | سیاه | آبی | سفید | سبز یا سیممسی بدون روکش |
تاسیسات سه فاز ایزوله شده در کانادا | نارنجی | سیاه | زرد | سفید | سبز |
اتحادیه اروپا و کلیه کشورهایی که از استاندارد CENELEC استفاده میکنند + هونگ کنگ از سال 2007 | قهوهای | سیاه | خاکستری | آبی | سبز/زرد راهراه |
استاندارد قدیم اروپا | سیاه یاقهوهای | سیاه یاقهوهای | سیاه یا قهوهای | آبی | سبز/زرد راهراه |
انگلستان تا سال 2006، هونگ کنگ تا سال 2009، آفریقای جنوبی، مالزی | قرمز | زرد | آبی | مشکی | سبز/زرد راهراه |
پاکستان | قرمز | زرد | آبی | سیاه | سبز |
هند | فرمز | زرد | آبی | سیاه | سبز |
استرالیا و نیوزیلند | قرمز | سفید (قبلازرد بوده) | آبی پررنگ | سیاه | سبز/زرد راهراه،سبز در تاسیسات خیلی قدیمی |
چین | زرد | سبز | قرمز | آبی کمرنگ | سبز/زرد راهراه |
مالزی | قرمز | زرد | آبی | سیاه | سبز/زرد راهراه،سبز |
ایران:
طبق استاندارد شمارهی 63102 دفتر استانداردهای وزارت نیرو در ایران (رنگ و پوشش تجهیزات صنعت برق – رنگ ظاهری)، فازهای R و S و T باید به ترتیب قرمز، زرد و آبی آسمانی باشند.
البته رنگ بندی مطابق استاندارد چین (زرد، سبز، قرمز) هم رایج است.
کلیک کنید فیلم آموزشی فارسی طراحی سایز کابل